КУФЕРИ

КУФЕРИ

Во ковчежето под креветот на мајка ми
што го донела од село в град,
со години чмаеја чинии во облик на риби,
секоја посебно завиткана во новинска хартија,
свадбен подарок, општествен сувенир.
Им избледеа жабрите, им посиве морето,
кога го отворивме ковчежето
се беа веќе испоизеле меѓу себе.

Во куферчето под креветот на вујко ми
што го откопчував по стопати на ден,
сите војни беа временски измешани
во белешките од предавањата по историја.
Надве беа свиткани, во две колони
јуреа од рововите
кон она што подоцна стана држава,
политичко куферче на заборавот.

Во куферот под креветот во студентскиот дом
ја чував машината за пишување „Љубинка“,
а на неа моите состанарки Монголки
ги чукаа на кирилица своите љубовни писма
што пред да ги пратат преку три мориња
ги чуваа девет ноќи во вотка
во шишињата со овчи цревца,
папочните врвки со татковината.

Куферите во Аушвиц со стакло одвоени
од дофатот на посетителите
запленети уште на влезот
под аркадата на „Трудот ослободува“,
тежат од празнината во која се склопчил
товарот на животот, лекоста на смртта.
Холокаустот е пасош на светот што исчезна
во двојното дно на постоењето.

Животот провејува меѓу луѓето,
а зад него остануваат нивните куфери.
Во нив знаењето фаќа прашина,
сеќавањето – мувла, заборавот – реа.
Секој куфер е отворена приказна,
секоја приказна е затворен куфер.
И не треба да заминеш за да останеш,
ниту да останеш за да не си веќе заминат.

ЕПИТАФ

Можеби Јаков не се искачува,
туку се симнува од кај Бога?

Можеби на мртвите им недостигаме ние живите
повеќе одошто тие нам?

Можеби ѕвездата ми е веќе падната,
а јас тоа не сум го ни забележала?

Можеби животот не е ни пред мене
ни зад мене туку – е, едноставно – е?

И како што Пол Валери си напиша поема
за гробиштата каде што подоцна го погребаа,

можеби и јас му го пишувам епитафот
на светот во кој се родив

а кој умира пред мои очи
онака како што живеел во мене.

ЉУБОВТА ШТО СЕ РАСПАЃА

треба да се испрска со студена вода
како дланка изгорена со жешко масло

и тишината ќе го замолчи крикот
што кружи како крв во затната вена.

На сродните души им требаат сродни тела,
на сродните тела – сродни души.

Па кога разговорот без говор е молк,
ни осамата не е осана во вишно небо,

врз кое некој не ни чука, а му се отвора,
а друг тропа ли тропа врз закатанчена врата.

Љубовта што се распаѓа е раскол во себе,
не засега друг надвор од тебе,

па треба да се одвои од сопствената оска
небаре е до крај изгризана коска,

и да му се фрли на тукушто роденото куче
што за љубовта и нељубовта допрва ќе учи.

ИДНИНАТА ШТО СЕ РАСПАЃА

треба небаре стол да се сврти со ногалките угоре
како во тукушто изметен и измиен џез-клуб во Чикаго

со натпис For Sale на вратата, низ која наместо на спиење
келнерката без ноќната плата го фати првиот воз

кон домот за геријатрија кај што е крајот на иднината,
иако цела ноќ сите веруваа во неа. Но не и таа,

додека на источноевропски јазик нагаѓаше
со што ли го тепале како дете саксофонистот

со црна кожа под белата кошула?
Со каиш ли, како неа татко ѝ – за да ја види опашестата ѕвезда,

со стапче ли, како неа учителот – за да ја допре,
со дланка ли, како неа мажот – за да ја згасне?

Саксофонот пукна како трубата на ромскиот свирач
на свадбата во селцето на нејзините предци,

кај што првиот полов акт беше строго географски одреден,
и дури кога замина стана политички чин.

Таа ги испушти чашите, сопственикот ги изгуби нервите,
сегашноста на лабави нозе заврши без минато.

Иднината што се распаѓа треба небаре наплатна рампа
да се крене откако си го платил ливчето за паркирање,

но чуварот никаде го нема и рампата не се крева,
а ти сфаќаш дека животот не е паркинг за возила

од кој возачот тргнал пеш со ливчето за наплата в рака
размачкано од пот и солзи, неважечко засекогаш.

TRADUTTORE, TRADITORE

Не, Бог тогаш сигурно или не постоел
или бил клинички мртов,
си велам во Аушвиц,
а таа пред бараката кај што завршиле дваесет илјади Роми,
ми вели: „Тука ги докрајчиле Циганите“.
Дождот четиридимензионално лие.
Наметките од најлон им се сојузнички на капките.
Чекорам крај неа бегајќи од неа.
Влегувам во секоја барака, ги читам сите натписи,
ѕурам во сите фотографии.
„Сето тоа го има во книгите, што има сѐ да гледаме?“
вели таа, нејзините години постари од Аушвиц
снеможуваат пред скалите,
но не и пред зборовите.
Ја оставам во уличките пливнати в кал,
ја заборавам среде одразите на злото.
Ме чека под дождот на аголот од гасната комора
обраќајќи ѝ се на една млада водичка
да не знае каде бил погубен вујко ѝ во 42-та.
Можеби е сепак човек, си велам,
растргната од болките на оние што не ги знаев,
не можам да сфатам дали сепак ја боли таа што ја знам.

Вечерта во хотелската соба пиеме чај од липа,
јас молчејќи од инает, тага и лутина,
таа – испуштајќи змиулчиња од устата:
не ги поднесува жените со нивните човекови права,
не ги поднесува таксистите со странски акцент,
не ги поднесува уметниците кои ја исмеваат владата,
не ги поднесува хомосексуалците, лезбијките,
па на светот, вели, има само мажи, жени и семејства,
не ја поднесува Европа, само власта на нејзината земја е добра
и ниту еден човек од нејзиниот народ не издал свој ближен.
Впрочем, вели, си има казни за оние што не мислат така.
Ја слушам, а рацете ми се потат и телото ги лачи
последните капки дожд од денот во Аушвиц,
главата ми стежнува ко камен,
ако, нека биде и потешка,
за да не можам нагло да ја кренам
и со поматена свест
да ѝ ја затворам устата со перницата,
да ги погубам змиулчињата што ѝ паѓаат од неа,
зарем злото не раѓа зло,
а секое зло не е за нешто добро?
Боже, ти кој не си, ти кој си,
ама во Аушвиц очигледно не си бил,
тоа би требало и сам да го знаеш.
Или си и ти traduttore, traditore,
буквално, до коска?

ЧИИ СТЕ?

Чии сте вие, деца? нѐ прашуваше дедо ми
кога ќе ни се вкрстеа патиштата кај селската чешма.

Како чии? Па твои! се смеевме со вода врз образите,
а дедо ми неуверливо нѐ гледаше вртејќи со главата.

Само дома не ни го поставуваше тоа прашање,
само дома нѐ препознаваше.

Отаде прагот бевме нечии деца, но чии, чии?
Припекот му удира в глава, велеше баба ми,

веќе е стар, додаваше вујко ми, како да ве памти?
Но дедо ми надвор не нѐ препознаваше уште од мали,

од ноќта кога Богородица го довела до дома низ мракот
сосе изгубената овца во планината. Жива икона,

повторуваше со години дури баба ми го караше
да не кажува пред други, времињата се пагански.

Чиј си ти, дедо? го прашавме еден ден
кога ни се вкрстија патиштата кај плевната.

Како чиј? Па ваш! се насмевна неуверливо гледајќи во кравите.
И ние неуверливо гледавме во истиот правец.

Отаде прагот беше нечиј дедо, но чиј, чиј?
Една верба го избриша светот за миг пред неговите очи,

пред да го покоси староста го беше удрила
раката на селската тајна агентка во кожен мантил

кој потоа долго ширеше смрдеа на гробиштата
кај што го однесоа и дедо ми, жива икона.

Од поетската збирка ГРАНИЧНА СОСТОЈБА (Или-Или, 2021, Скопје)